La correspondencia de Benito Arias Montano. Edición crítica digital

1569 03 04

Benito Arias Montano (Antwerp) to Gabriel de Zayas (Madrid)

4 March 1569

METADATA

Identifier: 1569 03 04

Incipit: En este punto me avisa Curiel de un mensagero secreto que va a España de parte de no sé qué mercader…

Manuscripts:

    (O) AGS, E 583/10; (Cap) AGS, E 583/10.

Prints:

    (E1) Codoin, pp. 150-151; (E2) Domínguez, Correspondencia, I, 198-199.

Critical edition and notes: Antonio Dávila Pérez

Codification and digital edition: Antonio Dávila Pérez

SUMMARY

Taking advantage of an unexpected courier to Spain, BAM summarized in this short note the main contents of the letters recently sent to the Spanish Court. He is about to start the trip to the libraries preserved in Breda and Haustrat. The first volume of the Bible is almost finished, except for the prologue, that is being corrected in Spain. He is involved in the redaction of the catalogue of forbidden books promoted by Alva. He asks Zayas to write longer letters to him.

COMMENT

BAM's purpose with this letter, ultimately, is to notify Zayas that he continues to send frequent and extensive informative letters, to erase any shadow of suspicion of negligence or neglect of his functions.

A record in the form of chapters of this letter is preserved in file E 583/7 of Simancas. It says so: «de 4 de março. Que va a Breda etc. + Acabóse el Pentateuco. Que se le escriva largo». We mark with a cross the chapter that is marked in the same way in the Simancas record.

FACSIMILE

TEXT AND CRITICAL APPARATUS (VISUALIZATION OF XML-TEI MARKUP) La correspondencia de Benito Arias Montano: edición crítica digital — Benito Arias Montano (Amberes) a Gabriel de Zayas (Madrid) – 4 de marzo de 1569


[Sobrescrito:]
Al illustr sor Gabriel de Çayas, mi sor, secretario de Stados1 de Su Magestad y de su Consejo. En corte.
[Anotado por otra mano, en el margen, con escritura transversal:]
Anvers. A Çayas. El doctor Arias Montano a de março, 1569. Recibida a xxviii dél. Respondidas2 a vii de abril.3
Illustre sor:

[1] En este punto me avisa Curiel de un mensagero secreto que va a España de parte de no sé qué mercader, y era quando yo estava esperando el carro para yr a Breda, y dame aviso que embíe solamente hasta un pliego o dos. Un día antes havía yo embiado a Albornoz un pliego con hartas cartas para vuestra merced y para essa corte y para Sevilla también. Plega a Dios todas lleguen a manos de vuestra merced. [2] Esta no servirá4 de más que dar a vuestra merced noticia de mi disposición, que no es tan grave como estos días passados, y ansí me attrevo con la ayuda de Dios, a hazer este camino a Breda y Haustrat.5 Y de buelta, si estoy para tanto, havré de llegar a Brusselas. Aquí se haze un catálogo de libros que se vedan, en el qual entiendo yo por mandado del duque, y sobre él y6 otras cosas havré de yr a Brusselas.

[3] El Pentateuco se acabó por merced de Dios a primero de março. Vuestra merced me embíe la epístola o prólogo, porque no le falta otra cosa, sino los principios que son epístola y advertimientos etc. [4] Y supplico a vuestra merced me escriva más largo, porque, aunque vuestra merced me acusa de negligente en escrivir, si apportaren allá mis pliegos, verá vuestra merced que ni he sido negligente ni corto. [5] A todos essos mis señores beso muchas vezes las manos. Nuestro Sor la illustre persona de vuestra merced prospere en su servicio. En Anvers, 4 de março, 1569.7

Besa las manos de vuestra merced su servidor más affecionado,8

Benito Arias Montano تلميد 9
Stados] O, E2; Estado (E1)
Respondidas] O; Respondida (E2)
Anvers. A Çayas. El doctor Arias Montano a iiii de março, 1569. Recibida a xxviii dél. Respondidas a vii de abril.] O, E2; omisit (E1)
servirá] O, E2; me sirvirá (E1)
Haustrat.] O; Haustrat, (E1, E2)
y] O, E2; omisit (E1)
1569] O, E2; de 1569 (E1)
affecionado] O, E2; aficionado (E1)
تلميد ] O, E2; omisit (E1)
Última página del primer volumen de la Biblia Regia.
TEXT AND NOTES (WITHOUT VISUALIZATION OF XML-TEI MARKUP) La correspondencia de Benito Arias Montano: edición crítica digital — Benito Arias Montano (Amberes) a Gabriel de Zayas (Madrid) – 4 de marzo de 1569


[Sobrescrito:]
Al illustre señor Gabriel de Çayas, mi señor, secretario de Stados de Su Magestad y de su Consejo. En corte.
[Anotado por otra mano, en el margen, con escritura transversal:]
Anvers. A Çayas. El doctor Arias Montano a iiii de março, 1569. Recibida a xxviii dél. Respondidas a vii de abril.
Illustre señor:

[1] En este punto me avisa Curiel de un mensagero secreto que va a España de parte de no sé qué mercader, y era quando yo estava esperando el carro para yr a Breda, y dame aviso que embíe solamente hasta un pliego o dos. Un día antes havía yo embiado a Albornoz un pliego con hartas cartas para vuestra merced y para essa corte y para Sevilla también. Plega a Dios todas lleguen a manos de vuestra merced. [2] Esta no servirá de más que dar a vuestra merced noticia de mi disposición, que no es tan grave como estos días passados,1 y ansí me attrevo con la ayuda de Dios, a hazer este camino a Breda y Haustrat. Y de buelta, si estoy para tanto, havré de llegar a Brusselas. Aquí se haze un catálogo de libros que se vedan, en el qual entiendo yo por mandado del duque, y sobre él y otras cosas havré de yr a Brusselas.2

[3] El Pentateuco se acabó por merced de Dios a primero de março.3 Vuestra merced me embíe la epístola o prólogo, porque no le falta otra cosa, sino los principios que son epístola y advertimientos etc. [4] Y supplico a vuestra merced me escriva más largo, porque, aunque vuestra merced me acusa de negligente en escrivir, si apportaren allá mis pliegos, verá vuestra merced que ni he sido negligente ni corto. [5] A todos essos mis señores beso muchas vezes las manos. Nuestro Señor la illustre persona de vuestra merced prospere en su servicio. En Anvers, 4 de março, 1569.

Besa las manos de vuestra merced su servidor más affecionado,

Benito Arias Montano تلميد
Note: 1 Si nos atenemos a las múltiples referencias sobre enfermedades y convalecencias diseminadas a lo largo del epistolario de BAM, la salud del biblista español debía de ser quebradiza, y mucho más cuando estaba expuesto a las inclemencias de un clima como el de los Países Bajos. En el invierno de 1570 los médicos y amistades de BAM llegaron incluso a temer por su vida, como cuenta el humanista en carta a Zayas de 9 de mayo de 1570 (cf. 1570 05 09). Durante su viaje a Flandes, en su paso por Irlanda, también enfermó el extremeño (cf. 1568 07 06), así como durante su viaje de regreso de Roma a Flandes en el otoño de 1572 (cf. 1572 12 18). Otras referencias a la mala salud de BAM en esta correspondencia se leen en cartas 1569 02 11, 1578 04 25, 1579 03 26 y 1579 10 10.
Note: 2 Una de las primersas actividades desarrolladas por BAM de la mano del duque de Alba fue la confección de una serie de catálogos de obras y autores condenados, como reacción católica a la rápida difusión de la reforma a través de las imprentas. El primero de estos listados fue el Index librorum prohibitorum (Amberes, 1569), que reprodujo el del Concilio de Trento de 1564, no publicado en los Países Bajos. Poco después vio la luz un nuevo Index librorum prohibitorum (Amberes, 1570), que completa el anterior con un apéndice o lista adicional de libros prohibidos en los Países Bajos. Fue durante los trabajos de redacción de este catálogo cuando surgió la idea mucho más ambiciosa de confeccionar otro catálogo no ya prohibitorio, sino expurgatorio, como expone BAM en su carta a Felipe II, del 10 de mayo de 1570 (cf. 1570 05 10). Este proyecto cuajó en el Index expurgatorius librorum qui hoc saeculo prodierunt (Amberes, 1571), sobre el que puede consultarse el trabajo de A. Dávila Pérez, «La censura erasmista en el Índice expurgatorio de 1571 a través de los documentos de Benito Arias Montano», en M. Pérez González (ed.), Actas del Congreso Internacional sobre Humanismo y Renacimiento, 2 vols. (León, 1998), I, 303-310. Un detallado análisis de estos índices expurgatorios puede leerse en el libro de J. M. de Bujanda, Index d’Anvers, 1569, 1570, 1571 (Ginebra-Sherbrooke, Droz, 1988).
Note: 3 El primer volumen de la Políglota, que incluye el Pentateuco completo, presenta en su última página la siguiente inscripción firmada por BAM el 1 de marzo de 1569: «Quinque Moses libros Hebraice, Graece et Latine cum paraphrasi Chaldaica et Latinis uersionibus summa diligentia a Plantino excusos, Benedictus Arias Montanus ex Philippi Catholici regis mandato legatus, a se cum Complutensi et correctissimis aliis exemplaribus collatos, recensuit et probauit. Antuerpiae, Calend. Martiis, M. D. LXIX».
en_GBEnglish (UK)