La correspondencia de Benito Arias Montano. Edición crítica digital

1569 07 23

Daniel Barbaro [Venice] to Benito Arias Montano [Brussels]

23 July 1569

METADATA

Identifier: 1569 07 23

Incipit: Impatiens morae amor est…

Manuscripts:

    (O) KBS, Ms. A 902, f. 22r.

Prints:

    (E1) Macías, La Biblia Políglota de Amberes, pp. 146-149; (E2) Domínguez, Correspondencia, I, 250-253.

Critical edition, translation and notes: Baldomero Macías Rosendo

Codification and digital edition: Antonio Dávila Pérez

SUMMARY

Barbarus welcomes how the works of the Polyglot progress; he has received a copy with the so-called First Prophets. He insists on the recommendation of the young Marco Antonio Gadaldino, who had enthusiastically presented in an earlier letter. He is not determined to send his portrait to BAM. Surely BAM meant send him in return an engraving, perhaps by Paludanus, to whom the Italian prelate sends his greetings. Barbarus has completed his Aurea quinquaginta priores Dauidis Psalmos doctorum uirorum catena, and sends a copy to BAM.

COMMENT

This is the last of the letters exchanged between Daniel Barbaro and BAM whose text we have preserved in the manuscript of Stockholm. The correspondence was stopped by the death of the patriarch of Aquileia in April 1570.

FACSIMILE

TEXT AND CRITICAL APPARATUS (VISUALIZATION OF XML-TEI MARKUP) La correspondencia de Benito Arias Montano: edición crítica digital — Daniel Barbaro [Venecia] a Benito Arias Montano [Bruselas] – 23 de julio de 1569


[Sobrescrito:]
Al reverendo et magnífico, come fratello honorando, il signor1 dottor Benedetto Arias Montano.
Por servitio del Rey2 Catholico al señor secretario Albornoz, iunto al sor duque d’Alva, para que la embíe al sor dottor Arias Montano donde estuviere.3
[Anotado por BAM, en el margen, con escritura transversal:]
Daniel Barbarus. 23 de julio 1569. Recibida 8 de agosto.

[1] Impatiens morae amor est. Vrgebat me nimis literarum tuarum expectatio et iam omissis excusationibus, quas mihi qualescunque4 pro te fingebam, te acriter accusare incipiebam cum optatissimae literae tuae mihi allatae sunt. Quibus respondere statim uolui, ne in eandem inciderem tarditatis suspicionem in5 quam te incidisse arguebam. [2] Agnosco profecto ex tuis literis ad ueteris in me amoris tui specimen nouum quoddam et iucundius demonstrationis genus semper accedere. Quod cum tu optime noueris, me literas tuas desiderare a6 diu permittis; quod animi mei acerbitatem recentis cuiusdam suauitatis aspersione lenire te posse confidas.

[3] Pergrata mihi fuere humanissima uirtutis tuae officia, quod me principibus uiris et de Christiana religione benemeritis commendaueris. [4] Det Deus, regum rex, ut illis omnia prospere cedant, quod non dubito futurum,7 etsi8 aduersi insurgunt fluctus, etsi9 horrida tempestas imminet, etsi10 omnia mortem intentant.11 Facile enim et proprium est exercituum Deo insanos malorum impetus, quos mirabili prouidentia sua excitari sinit, comprimere, brachia fortium conterere,12 tranquillitatem et pacem dilectis suis gratificari.

[5] De Bibliis autem Sacris, quod opus ad finem uestra opera et diligentia properet maxime laetor. Accepi alterum specimen Priorum Prophetarum, quod mihi gratissimum fuit.

[6] Adolescens, quem tibi superioribus literis meis commendaui, auocandus potius quam prouocandus est; ad labores enim natus est, quos leuiores illi faciet iucundus tuae commendationis stimulus.

[7] De imagine mea, quam te adeo ardenter optare dicis, statuam alias quid agendum mihi sit; nondum enim mihi liquet an amori tuo indulgeam an uerecundiae rationem habeam.

[8] Paludanum sculptorem nomine meo saluta, et scias me uiros probos amare, praesertim excellentioribus artibus praestantes. [9] Interim librum meum in Psalmos editum ad te mitto, quem paulo post has literas te habiturum spero. [10] Tu, si me amas, boni omnia consule.

Vale. Xª Kalendas Augusti MDLXIX.

Tuus Daniel Barbarus, electus Aquileiensis.
signor] O, E2; signore (E1)
del Rey] O, E2; di Rei (E1)
estuviere.] O, E1; estuviere. Anversa. (E2)
qualescunque] O, E2; qualescumque (E1)
in] O, E2; omisit (E1)
a] O, E2; omisit (E1)
futurum,] O, E2; post futurum imum punctum posuit (E1)
etsi] O, E2; Et si (E1)
etsi] O, E2; et si (E1)
etsi] O, E2; et si (E1)
intentant.] O, E2; post intentant leuiter distinxit (E1)
conterere] O, E2; continere (E1)
TRANSLATION INTO SPANISH
AND NOTES
La correspondencia de Benito Arias Montano: edición crítica digital — Daniel Barbaro [Venecia] a Benito Arias Montano [Bruselas] – 23 de julio de 1569


[Sobrescrito:]
Al reverendo y magnífico señor el doctor Benito Arias Montano, al que honro como a un hermano.
Por servitio di Rei Catholico al señor secretario Albornoz, iunto al señor duque d’Alva, para que la embíe al señor dottor Arias Montano donde estuviere.
[Anotado por BAM, en el margen, con escritura transversal:]
Daniel Bárbaro. 23 de julio 1569. Recibida el 8 de agosto.

[1] La amistad no soporta la tardanza. Me apremiaba en exceso la espera de la carta de vuestra merced, y agotadas ya todas las excusas que me inventaba a favor de vuestra merced, empezaba a acusarle violentamente, cuando me llegó su añorada carta. A la cual he querido responder enseguida para no caer en esta misma sospecha de tardanza de la que le acusaba. [2] Y de hecho, reconozco por la carta de vuestra merced que a la muestra de su antigua amistad hacia mí siempre se añade una nueva y más agradable. Lo cual, como lo sabe perfectamente, vuestra merced se permite que anhele las cartas de vuestra merced por más tiempo; dado que confía en poder apaciguar mi espíritu con una nueva muestra de amabilidad.

[3] Me fueron muy gratas las humanísimas muestras de virtud de vuestra merced, puesto que me ha recomendado ante varones principales y que están al servicio de la religión cristiana. [4] Que Dios, rey de reyes, les conceda que todo les salga bien, como no me cabe duda que así será, aunque surjan marejadas, aunque acechen horribles temporales, aunque todo amenace con la muerte. Y es que resulta fácil para el Dios de los ejércitos, y propio de él, reprimir los locos ataques de los malos, los cuales permite con sorprendente providencia que se desencadenen, reprimir los brazos de los fuertes, recompensar a sus elegidos con la tranquilidad y la paz.

[5] Respecto a la Sagrada Biblia, me alegro sobremanera de que la obra se acerque al final gracias a trabajo y diligencia de vuestras mercedes. He recibido otra prueba de los Primeros Profetas, la cual me ha contentado mucho.

[6] El joven que encomendé a vuestra merced en mi carta anterior1 hay que apartarlo antes que atraerlo, pues ha nacido para el trabajo, el cual se lo hará más grato el estímulo de la mediación de vuestra merced.

[7] Respecto a mi retrato, el cual dice vuestra merced desear tan ardientemente, en otra decidiré qué debo hacer; pues aún no tengo claro si condescender a la amistad de vuestra merced o si atender al pudor.

[8] Salude en mi nombre al escultor Paludano,2 y tenga por seguro que yo aprecio a los hombres virtuosos, especialmente a los que sobresalen en las bellas artes. [9] Entretanto, envío a vuestra merced el libro que he publicado sobre los Salmos,3 el cual espero que reciba poco tiempo después de esta carta. [10] Vuestra merced, por su parte, si me aprecia, tómelo todo a bien.

Adiós. 23 de julio de 1569.

Suyo, Daniel Barbaro, patriarca de Aquileya.
Note: 1 Véase carta 1569 05 01. El joven recomendado se llamaba Marcantonio Gadaldino, protegido también del cardenal Sirleto, de quien ejerció como secretario.
Note: 2 Guillermo Paludano, Van den Broeck o Van den Poel († ca. 1580), que no debe confundirse con su hermano Crispino van den Broeck. El arte de Paludano, del que no dan referencias las biografías nacionales al uso, estaba relacionado con la forja y la escultura; así lo deducimos de las palabras de BAM: «Guillermo Paludano ha mandado cortar las piedras para las rexas de Su Excelencia y va a las canteras a dar las traças y medidas de lo que ha de venir desbastado de allá. Lleva consigo las formas y holgaría de mostrarlas a Su Excelencia porque ha mudado algunas cosas con grande gracia y elegancia de la obra y de su firmeza y con más de quatrocientos florines de ventaja en servicio de Su Excelencia, porque pretende ganar su gracia y confirmarse por su criado y ganar honor aquí y en España con esta obra» (Arias Montano a Juan de Albornoz, 19 de noviembre de 1571).
Note: 3 Aurea in quiquaginta Dauidicos Psalmos doctorum Graecorum catena, interprete Daniele Barbaro electo patriarcha Aquileiensi (Venetiis: apud Georgium de Caballis, 1569). Puede verse un ejemplar digitalizado de esta obra, procedente de la Biblioteca Nacional de Austria, en Google Books.
TEXT (WITHOUT VISUALIZATION OF
XML-TEI MARKUP)
La correspondencia de Benito Arias Montano: edición crítica digital — Daniel Barbaro [Venecia] a Benito Arias Montano [Bruselas] – 23 de julio de 1569


[Sobrescrito:]
Al reverendo et magnífico, come fratello honorando, il signor dottor Benedetto Arias Montano.
Por servitio del Rey Catholico al señor secretario Albornoz, iunto al señor duque d’Alva, para que la embíe al señor dottor Arias Montano donde estuviere.
[Anotado por BAM, en el margen, con escritura transversal:]
Daniel Barbarus. 23 de julio 1569. Recibida 8 de agosto.

[1] Impatiens morae amor est. Vrgebat me nimis literarum tuarum expectatio et iam omissis excusationibus, quas mihi qualescunque pro te fingebam, te acriter accusare incipiebam cum optatissimae literae tuae mihi allatae sunt. Quibus respondere statim uolui, ne in eandem inciderem tarditatis suspicionem in quam te incidisse arguebam. [2] Agnosco profecto ex tuis literis ad ueteris in me amoris tui specimen nouum quoddam et iucundius demonstrationis genus semper accedere. Quod cum tu optime noueris, me literas tuas desiderare a diu permittis; quod animi mei acerbitatem recentis cuiusdam suauitatis aspersione lenire te posse confidas.

[3] Pergrata mihi fuere humanissima uirtutis tuae officia, quod me principibus uiris et de Christiana religione benemeritis commendaueris. [4] Det Deus, regum rex, ut illis omnia prospere cedant, quod non dubito futurum, etsi aduersi insurgunt fluctus, etsi horrida tempestas imminet, etsi omnia mortem intentant. Facile enim et proprium est exercituum Deo insanos malorum impetus, quos mirabili prouidentia sua excitari sinit, comprimere, brachia fortium conterere, tranquillitatem et pacem dilectis suis gratificari.

[5] De Bibliis autem Sacris, quod opus ad finem uestra opera et diligentia properet maxime laetor. Accepi alterum specimen Priorum Prophetarum, quod mihi gratissimum fuit.

[6] Adolescens, quem tibi superioribus literis meis commendaui, auocandus potius quam prouocandus est; ad labores enim natus est, quos leuiores illi faciet iucundus tuae commendationis stimulus.

[7] De imagine mea, quam te adeo ardenter optare dicis, statuam alias quid agendum mihi sit; nondum enim mihi liquet an amori tuo indulgeam an uerecundiae rationem habeam.

[8] Paludanum sculptorem nomine meo saluta, et scias me uiros probos amare, praesertim excellentioribus artibus praestantes. [9] Interim librum meum in Psalmos editum ad te mitto, quem paulo post has literas te habiturum spero. [10] Tu, si me amas, boni omnia consule.

Vale. Xª Kalendas Augusti MDLXIX.

Tuus Daniel Barbarus, electus Aquileiensis.
en_GBEnglish (UK)