1568 10 29

Daniel Barbaro (Venecia) a Benito Arias Montano (Amberes)

29 de octubre de 1568

METADATOS

Identificador: 1568 10 29

Íncipit: Accepi literas tuas VI Nonas Octobris Antuerpiae datas…

Manuscritos:

    (O) KBS, Ms. A 902, f. 18r-v, f. 27r-v.

Impresos:

    (E1) Macías, La Biblia Políglota de Amberes, pp. 102-105; (E2) Domínguez, Correspondencia, I, 122-127.

Edición crítica, traducción y notas: Baldomero Macías Rosendo

Codificación y edición digital: Antonio Dávila Pérez

RESUMEN

Barbaro ha recibido una carta de BAM fechada el 2 de octubre de 1568. No le resulta extraño a Barbaro que los gobernantes españoles se hayan complacido con su felicitación por su victoria contra los rebeldes. Espera la copia de los Humanae Salutis Monumenta. Envía ahora su libro sobre la perspectiva. Su interpretación sobre los Salmos vendrá pronto. Está contento de saber que BAM ha recabado buenas referencias sobre Oliverio Baldoccio. Junto con esta carta se envía también la respuesta de José Amato a una solicitud de BAM. Barbaro solicita referencias sobre la ortodoxia de Jerónimo Cock. En caso de que resulten ser positivas, le pide a BAM encargar a Cock un grabado del niño Jesús en el pesebre con la Virgen María, obra de Giorgio Ghisi.

COMENTARIO

Daniel Barbaro responde a una carta de BAM, fechada a 2 de octubre de 1568, cuyo contenido podemos reconstruir parcialmente a partir de las noticias que se deducen de este documento. BAM se había quejado al amigo de no recibir correspondencia con más frecuencia, lo que nos hace suponer que nuestro humanista mantuvo con el prelado italiano una correspondencia regular, de la que solo conservamos las cartas de Barbaro recogidas en este trabajo. Continúa BAM comentándole la complacencia del duque de Alba por la felicitación de Barbaro tras las victorias militares alcanzadas. Le informa sobre los trabajos de la Biblia Políglota al tiempo que le promete una muestra del trabajo acabado. Y también le transmite el informe favorable del claustro de la Universidad de Lovaina sobre el joven Oliverio Baldocio, acerca de quien Barbaro le había pedido información. Finalmente podemos deducir que BAM le pide a Barbaro que se ponga en contacto con cierto José Amato, hebreo de Tesalónica, aunque desconocemos totalmente el motivo de tal requerimiento.

Respecto a la suerte que corrió el texto, sabemos por otra de Barbaro (véase documento 1569 01 01) que BAM recibió con bastante retraso esta carta encomendada a Plantino. Barbaro, temiendo que la misiva se hubiera extraviado, le envía una copia de la misma con fecha del primero de enero de 1569. Esta es la razón de que BAM reciba por duplicado la misma carta.

El segundo folio del pliego, donde se conserva el sello y sobrescrito, ha sido archivado en el legajo A 902 del Manuscrito de Estocolmo separado de la primera parte del pliego, donde se escribió la carta. Como resultado el cuerpo de la misiva ha quedado numerado como folio 18r-v, y la parte del pliego donde aparece el sello y el sobrescrito como folio 27r (en blanco) y 27v.

FACSÍMILES

TEXTO Y APARATO CRÍTICO (CON VISUALIZACIÓN DE MARCADO XML-TEI) La correspondencia de Benito Arias Montano: edición crítica digital — Daniel Barbaro (Venecia) a Benito Arias Montano (Amberes) – 29 de octubre de 1568


[Sobrescrito:]
Al molto reverendo come fratello il signor1 Benedetto Arias Montano. Anversa.
Benedicto Arias Montano, praestanti uiro, Daniel Barbarus, electus Aquileiensis, salutem plurimam dicit.

[1] Accepi literas tuas VI Nonas Octobris Antuerpiae datas, in quibus amanter doles quod frequenter ad te non scribam. Et in ea re officium meum requiris diligenterque de rebus tuis me certiorem facis. [2] Amplector ego quidem beneuolentiae in me tuae significationem; et quod quaeris praestiturum me tibi polliceor. De me quoque tibi aliquid significabo.

[3] Gratulationem meam de uictoria aduersus religionis hostes principibus placuisse non miror. Vehemens enim laetitiae meae impulsus magna fuit uis gaudii, ita plane ut in aliis quoque efficax esse potuerit. Deus faxit ut caetera ex uoto cedant!

[4] Serenissimum Regem Hispaniarum Ecclesiae maxime fauere laetor uehementer. Specimen Sacrorum Librorum quod promittis summo desiderio expecto. Regii sumptus, uestra, hoc est, doctissimorum et piorum opera, piissimi conatus rem perficient omnino.[5] Interim Opticen meam, hoc est, ineptias meas ad te mitto. Viuens ualensque Psalmorum interpretationem a praelo statim habebis; opus illud aliquanto longiorem temporis moram postulat.

[6] Elogium tuum de Oliuerio Baldoccio expecto. Louaniensis Academiae senatum de fide bene audire non solum gratulor, sed immortales propterea Deo gratias habeo.

[7] Iosephus Amatus, Hebraeus Thessalonicensis,2 cum quo statim acceptis literis tuis collocutus sum, ecce tibi respondet.

[8] Vellem ego de quodam Hieronymo Cock impressore aliquid abs te scire, utrum a catholicis stet an in cathedra pestilentiae sedeat. Si forte stat, quaeso ut ab illo petas pagellam quandam in qua Redemptoris [f. 18v] nostri praesepe cum Virgine matre aeneis3 typis excussum est, a quodam Georgio Ghisi, Mantuano pictore, descriptam. [9] Audiui enim Georgium typos ac pagellas omnes illi uenundedisse; ex Plantino bibliopola aliquid de ea scies. Pergratum mihi erit eam picturam habere. Interim si quid est quod mea opera tibi praestari possit, iubeto.

[10] Vale et me ama. Datum Venetiis VIII Nonas Nouembris MDLXVIII.

signor] O, E2; signore (E1)
Thessalonicensis] O, E1; Tessalonicensis (E2)
aeneis] O, E1; aenaeis (E2)
TRADUCCIÓN AL ESPAÑOL
Y NOTAS
La correspondencia de Benito Arias Montano: edición crítica digital — Daniel Barbaro (Venecia) a Benito Arias Montano (Amberes) – 29 de octubre de 1568


[Sobrescrito:]
Al muy reverendo, como un hermano, señor Benito Arias Montano. Amberes.
Daniel Barbaro, electo de Aquileya, saluda cordialmente al egregio varón Benito Arias Montano.

[1] He recibido la carta de vuestra merced con fecha del dos de octubre,1 en la que se queja con ternura de que no le escriba con frecuencia. Y en esto vuestra merced echa de menos mi compromiso y me informa con toda puntualidad de sus asuntos. [2] Yo verdaderamente aprecio las muestras de su benevolencia hacia mi persona, y prometo servirle en lo que me pide. Asimismo le haré partícipe de mis asuntos.

[3] No me extraña que le haya complacido a los príncipes mi felicitación por su victoria contra los enemigos de nuestra religión. Pues aquel impulso impetuoso de mi alegría fue un estallido de gozo tal, que habrá podido surtir su efecto también en otros. ¡Dios procure que todo lo demás salga conforme a nuestro deseo!

[4] Me colma de satisfacción que el Serenísimo Rey de las Españas favorezca de manera especial a la Iglesia. Aguardo con gran impaciencia el ejemplar que me promete vuestra merced de los Libros Sagrados. Los desembolsos del Rey, el trabajo de vuestras mercedes, es decir, el de hombres doctos y piadosos, los piadosísimos esfuerzos llevarán esta obra a su feliz término. [5] Entretanto, envío a vuestra merced mi libro Sobre perspectiva, o lo que es lo mismo, mis majaderías. Si Dios me da fuerzas y prolonga mi vida, tendrá un ejemplar de mi interpretación de los Salmos tan pronto como salga de la imprenta; pero esta obra requiere todavía algún tiempo más.

[6] Aguardo el elogio de vuestra merced sobre Oliverio Baldocio.2 El hecho de que el claustro de la Universidad de Lovaina tenga informes favorables sobre su fe, no solo me llena de alegría, sino que doy inmortales gracias a Dios por ello.

[7] Aquí tiene la respuesta de José Amato, el hebreo de Tesalónica, con quien me puse en contacto tan pronto como recibí la carta de vuestra merced.3

[8] Me gustaría que me informara acerca de un tal Jerónimo Cock,4 impresor, para saber si permanece fiel al catolicismo o se ha adherido a la herejía. Si por casualidad permanece fiel, le ruego que le pida una estampa en la que está grabado con caracteres de bronce el pesebre de Nuestro Redentor [f. 18v] con su madre la Virgen, diseñada por un pintor mantuano llamado Giorgio Ghisi.5 [9] Pues he tenido noticias de que Giorgio le vendió todos los tipos y planchas; el librero Plantino podrá darle a vuestra merced alguna información sobre ella. Me complacería mucho poder tener este grabado. Entretanto, si hay algo en lo que pueda servirle, no dude en pedírmelo.

[10] Adiós, y acuérdese de mí. Fechada en Venecia, a 29 de octubre de 1568.

Nota: 1 Entre la correspondencia de BAM no se ha encontrado la minuta de ninguna carta dirigida a Daniel Barbaro.
Nota: 2 H. de Vocht no recoge ninguna noticia sobre ese tal Oliverio Baldocio en su obra HTL.
Nota: 3 Los judíos de Milán, entre quienes se encontraban amigos y allegados de BAM, habían acudido a su mediación para lograr la renovación de sus «asientos» en aquel estado. Por su lado, los judíos de Venecia, seguramente a través de ese José Amato y con la ayuda de Barbaro, le instan a que consiga lo mismo para ellos. Véase sobre este particular la carta de Arias Montano a Zayas 1569 04 06.
Nota: 4 Hieronymus Cock (1518-1570), pintor flamenco, grabador, impresor y editor afincado en Amberes.
Nota: 5 Giorgio Ghisi (1520-1582), también conocido como Giorgio Mantuano, fue un grabador italiano. Hacia 1550 trabajó en Amberes en el taller de Hieronymus Cock, antes de regresar a Mantua, donde ejerció su oficio toda su vida. Véase la completa entrada bibliográfica de este artista italiano de Francesco Mozzetti, Dizionario Biografico degli Italiani, LIV (2000).
TEXTO (SIN VISUALIZACIÓN DE MARCADO
XML-TEI)
La correspondencia de Benito Arias Montano: edición crítica digital — Daniel Barbaro (Venecia) a Benito Arias Montano (Amberes) – 29 de octubre de 1568


[Sobrescrito:]
Al molto reverendo come fratello il signor Benedetto Arias Montano. Anversa.
Benedicto Arias Montano, praestanti uiro, Daniel Barbarus, electus Aquileiensis, salutem plurimam dicit.

[1] Accepi literas tuas VI Nonas Octobris Antuerpiae datas, in quibus amanter doles quod frequenter ad te non scribam. Et in ea re officium meum requiris diligenterque de rebus tuis me certiorem facis. [2] Amplector ego quidem beneuolentiae in me tuae significationem; et quod quaeris praestiturum me tibi polliceor. De me quoque tibi aliquid significabo.

[3] Gratulationem meam de uictoria aduersus religionis hostes principibus placuisse non miror. Vehemens enim laetitiae meae impulsus magna fuit uis gaudii, ita plane ut in aliis quoque efficax esse potuerit. Deus faxit ut caetera ex uoto cedant!

[4] Serenissimum Regem Hispaniarum Ecclesiae maxime fauere laetor uehementer. Specimen Sacrorum Librorum quod promittis summo desiderio expecto. Regii sumptus, uestra, hoc est, doctissimorum et piorum opera, piissimi conatus rem perficient omnino. [5] Interim Opticen meam, hoc est, ineptias meas ad te mitto. Viuens ualensque Psalmorum interpretationem a praelo statim habebis; opus illud aliquanto longiorem temporis moram postulat.

[6] Elogium tuum de Oliuerio Baldoccio expecto. Louaniensis Academiae senatum de fide bene audire non solum gratulor, sed immortales propterea Deo gratias habeo.

[7] Iosephus Amatus, Hebraeus Thessalonicensis, cum quo statim acceptis literis tuis collocutus sum, ecce tibi respondet.

[8] Vellem ego de quodam Hieronymo Cock impressore aliquid abs te scire, utrum a catholicis stet an in cathedra pestilentiae sedeat. Si forte stat, quaeso ut ab illo petas pagellam quandam in qua Redemptoris [f. 18v] nostri praesepe cum Virgine matre aeneis typis excussum est, a quodam Georgio Ghisi, Mantuano pictore, descriptam. [9] Audiui enim Georgium typos ac pagellas omnes illi uenundedisse; ex Plantino bibliopola aliquid de ea scies. Pergratum mihi erit eam picturam habere. Interim si quid est quod mea opera tibi praestari possit, iubeto.

[10] Vale et me ama. Datum Venetiis VIII Nonas Nouembris MDLXVIII.

es_ESEspañol