1569 03 01

Daniel Barbaro (Venecia) a Benito Arias Montano (Amberes)

1 de marzo de 1569

METADATOS

Identificador: 1569 03 01

Íncipit: Andream de Armari, cui te literas ad me dedisse…

Manuscritos:

    (O) KBS, Ms. A 902, f. 20r-v, f. 25r-v.

Impresos:

    (E1) Macías, La Biblia Políglota de Amberes, pp. 118-119; (E2) Domínguez, Correspondencia, I, 194-197.

Edición crítica, traducción y notas: Baldomero Macías Rosendo

Codificación y edición digital: Antonio Dávila Pérez

RESUMEN

Barbaro queda a la espera de la llegada del mercader griego Andrés Darmario, quien le trae una carta y varios encargos de Arias Montano. Le encantaría poder ver más pruebas de la Biblia Políglota. Ha entregado su libro sobre la perspectiva a cierto mercader para que se lo entregue a BAM en Amberes. Envía una carta para Oliverio Baldoccio. Ya le ha entregado la carta de BAM a Josefo; con esta carta envía su respuesta. 

COMENTARIO

La creencia de una parte de la filología bíblica de que los judíos habían corrompido el texto sagrado para destruir los principios de la fe cristiana constituye un arma de doble filo, que en manos de los detractores de BAM veremos cómo se vuelve contra la Políglota de Amberes. Al margen de la Políglota, y a partir de la promulgación en febrero de 1569 del edicto de Felipe II que disponía la publicación en Flandes de un catálogo de libros prohibidos, BAM estará ocupado en la elaboración de dicho catálogo. Se busca confeccionar una lista de los libros publicados con posterioridad al Índice de Pío IV (1564) que deban ser prohibidos o expurgados. Al efecto de redactar un primer catálogo, que será sometido a la aprobación de una junta de teólogos reunidos en Bruselas, BAM solicita la colaboración de Daniel Barbaro. El elenco elaborado por BAM será aprobado en su totalidad, publicándose en 1569 en la imprenta de Plantino bajo el título Librorum prohibitorum index ex mandato Regiae Catholicae Maiestatis et Illustrissimi Ducis Albani Consiliique Regii decreto confectus et editus.

La carta es completamente autógrafa de Barbaro, frente a otras anteriores en las que solo estampaba su firma de puño y letra. Los folios 20v y 25r están en blanco.

FACSÍMILES

TEXTO Y APARATO CRÍTICO (CON VISUALIZACIÓN DE MARCADO XML-TEI) La correspondencia de Benito Arias Montano: edición crítica digital — Daniel Barbaro (Venecia) a Benito Arias Montano (Amberes) – 1 de marzo de 1569


[Sobrescrito:]
Al molto magnifico et reverendo signor1 dottor Arias Montano, mio osservandissimo2 fratello.3 Anversa.
Praestantissimo uiro atque amicissimo domino Benedicto Ariae Montano Daniel Barbarus salutem plurimam dicit.

[1] Andream de Armari, cui te literas ad me dedisse et uolumen cerata tela inductum mihi tradendum credidisse scribis, adhuc expecto. Vereor ne a Graeco homine fidem diu nimis desideremus. [2] Sane perquam gratum mihi esset specimen uestrorum librorum uidere, ut potius utilitati meae quam uoluntati tuae consuleretur. Etenim quid est quod non maxime probandum sit omnium iudicio, quod tam iustis causis, tam magnis auspiciis, tanti regis conatibus inchoatum, per tot sapientes et optimos uiros est perficiendum? Viuamne tandiu ut absolutum illud opus uideam? Viuam sane (ut spero) et uidebo, et me felicem et uos beatos praedicabo.

[3] Iam (ut scripsi alias) Opticem meam cuidam mercatori ad te cum suis mercibus perferendam dedi. Credo illum bona fide (non enim Graecus est) depositum tibi aut Plantino bibliopolae tibi tradendum meo nomine redditurum.

[4] Interim, si me amas, Oliuerio Baldoccio Sauonensi in academia Louaniana meas literas reddendas curato.4 Ea tamen conditione (ut alias ad te scripsi): si amicitia nostra dignus inuentus fuerit. Dignus autem erit cum et bene de fide et Ecclesia senserit, et honeste uixerit. Sed si iudicio tuo non probabitur, nolo ut cum eo ullis amicitiae officiis communicemus. Alias ad me scripsisti Louanienses bene sentire et Oliuerium te uidisse.

[5] Iosepho Amato Iudaeo tuas literas dedi, cum his meis responsum habes.

[6] Interim me ama, ut soles. Venetii, Kalendis Martis MDLXIX.

signor] O, E2; signore (E1)
osservandissimo] O, E2; osservantissimo (E1)
fratello ] O, E2; omisit (E1)
curato.] O, E1; post curato leuiter distinxit (E2)
TRADUCCIÓN AL ESPAÑOL
Y NOTAS
La correspondencia de Benito Arias Montano: edición crítica digital — Daniel Barbaro (Venecia) a Benito Arias Montano (Amberes) – 1 de marzo de 1569


[Sobrescrito:]
Al muy magnífico y reverendo señor el doctor Arias Montano, mi veneradísimo hermano. Amberes.
Daniel Barbaro saluda afectuosamente al eximio varón, y muy amigo, el señor Benito Arias Montano.

[1] Todavía estoy esperando a Andrés Darmario, a quien me escribe vuestra merced que le confió una carta para mí y un volumen envuelto en tela encerada para que me lo entregara. Me temo que tengamos que esperar por largo tiempo que el griego cumpla su palabra.1 [2] Realmente me sería muy grato poder ver una muestra de vuestros libros, aunque se atienda con ello más a mi propio provecho que al deseo de vuestra merced. Pues, ¿qué razón hay para que no sea aprobado por todos sin excepción lo que se ha emprendido con tan justas razones, tan favorables auspicios, con el empeño de un monarca tan poderoso, y que se debe acabar por obra de tantos hombres sabios y virtuosos? ¿Llegaré a vivir lo suficiente como para ver semejante obra acabada? Viviré sin duda (según espero) y la podré ver, y me pregonaré afortunado a mí mismo y a vuestras mercedes dichosos.

[3] Ya le he confiado mi libro Sobre la perspectiva (como he escrito a vuestra merced en otra)2 a cierto mercader, para que lo lleve a vuestra merced junto con sus mercancías. Creo que con diligencia (pues no es griego) entregará a vuestra merced lo que le he confiado, a vuestra merced personalmente, o al librero Plantino para que lo entregue a vuestra merced en mi nombre.

[4] Entretanto, si me aprecia vuestra merced, procure entregarle mi carta al savonense Oliverio Baldocio, que está en la Universidad de Lovaina.3 Pero con esta condición que ya he escrito antes a vuestra merced: si lo considera digno de nuestra amistad. Y será digno si su pensamiento no se aparta de la fe ni de la Iglesia, y vive con honestidad. Pero si no merece la aprobación de vuestra merced, no quiero compartir con él prendas de amistad. En otra me escribió4 vuestra merced que sus maestros de Lovaina tienen buena opinión de él, y que vuestra merced lo había visto personalmente.

[5] He entregado la carta de vuestra merced a José Amato; con la mía lleva vuestra merced su respuesta.5

[6] Mientras tanto, corresponda a mi amistad como acostumbra vuestra merced. En Venecia, a uno de marzo de 1569.

Nota: 1 A principios de mayo de este año de 1569 Daniel Barbaro recibió por fin el envío que BAM confió cuatro meses antes al mercader griego Andrés Darmario con muestras de la Biblia Políglota y una estampa del nacimiento de Jesús, diseñada por el pintor Jorge Ghisi e impresa por Jerónimo Cock. Véase carta 1569 05 01.
Nota: 2 Véase carta 1569 01 01.
Nota: 3 El 29 de agosto de 1568 Barbaro pidió a BAM que recabara información sobre Oliverio Baldoccio, un estudioso que vivía en Lovaina que estaba tratando de iniciar una amistad con él (véase carta 1569 08 29. El 29 de octubre de ese mismo año (cf. 1569 10 29) Barbaro manifiesta a BAM que está contento de que este haya recabado buenas referencias sobre Oliverio Baldoccio.
Nota: 4 Posiblememente se refiere Barbaro a la carta no conservada de BAM escrita el 2 de octubre de 1568.
Nota: 5 No se conserva la respuesta de José Amato ni la carta de BAM que provocó esta respuesta.
TEXTO (SIN VISUALIZACIÓN DE MARCADO
XML-TEI)
La correspondencia de Benito Arias Montano: edición crítica digital — Daniel Barbaro (Venecia) a Benito Arias Montano (Amberes) – 1 de marzo de 1569


[Sobrescrito:]
Al molto magnifico et reverendo signor dottor Arias Montano, mio osservandissimo fratello. Anversa.
Praestantissimo uiro atque amicissimo domino Benedicto Ariae Montano Daniel Barbarus salutem plurimam dicit.

[1] Andream de Armari, cui te literas ad me dedisse et uolumen cerata tela inductum mihi tradendum credidisse scribis, adhuc expecto. Vereor ne a Graeco homine fidem diu nimis desideremus. [2] Sane perquam gratum mihi esset specimen uestrorum librorum uidere, ut potius utilitati meae quam uoluntati tuae consuleretur. Etenim quid est quod non maxime probandum sit omnium iudicio, quod tam iustis causis, tam magnis auspiciis, tanti regis conatibus inchoatum, per tot sapientes et optimos uiros est perficiendum? Viuamne tandiu ut absolutum illud opus uideam? Viuam sane (ut spero) et uidebo, et me felicem et uos beatos praedicabo.

[3] Iam (ut scripsi alias) Opticem meam cuidam mercatori ad te cum suis mercibus perferendam dedi. Credo illum bona fide (non enim Graecus est) depositum tibi aut Plantino bibliopolae tibi tradendum meo nomine redditurum.

[4] Interim, si me amas, Oliuerio Baldoccio Sauonensi in academia Louaniana meas literas reddendas curato. Ea tamen conditione (ut alias ad te scripsi): si amicitia nostra dignus inuentus fuerit. Dignus autem erit cum et bene de fide et Ecclesia senserit, et honeste uixerit. Sed si iudicio tuo non probabitur, nolo ut cum eo ullis amicitiae officiis communicemus. Alias ad me scripsisti Louanienses bene sentire et Oliuerium te uidisse.

[5] Iosepho Amato tuas literas dedi, cum his meis responsum habes.

[6] Interim me ama, ut soles. Venetii, Kalendis Martis MDLXIX.

es_ESEspañol